Popiół i diament 1958

Popiół i diament – polski dramat filmowy z 1958 roku w reżyserii Andrzeja Wajdy, zrealizowany na podstawie powieści Jerzego Andrzejewskiego pod tym samym tytułem. Akcja filmu toczy się w 1945 roku, tuż po zakończeniu II wojny światowej. Jego głównym bohaterem jest były żołnierz Armii Krajowej (AK), Maciek Chełmicki, który działając w podziemiu antykomunistycznym otrzymuje rozkaz likwidacji Szczuki, lokalnego sekretarza Polskiej Partii Robotniczej. Z biegiem czasu u Chełmickiego pojawia się coraz więcej wątpliwości. Wajda, przekładając na język filmu literacki pierwowzór Andrzejewskiego, złagodził propagandową wymowę powieści. Filmowy Popiół i diament, zamiast faworyzować punkt widzenia komunistycznych notabli, skupia się na tragicznych losach partyzantów z powojennego podziemia niepodległościowego. Po ponadtrzymiesięcznych zdjęciach film otrzymał od władz pozwolenie na rozpowszechnianie jedynie dzięki wstawiennictwu samego Andrzejewskiego. Chociaż nie został dopuszczony do konkursu głównego na festiwalu filmowym w Cannes, to na festiwalu w Wenecji nagrodzono go nagrodą FIPRESCI. Popiół i diament spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem krytyków zarówno w Polsce, jak i za granicą. Film jednak skłaniał do dwuznacznych interpretacji. Krytykowali go zarówno marksistowscy recenzenci, jak i – po latach, w początkach okresu transformacji – także publicyści konserwatywni. Ci ostatni zarzucali Wajdzie fałszowanie historii oraz powielanie – mimo wszystko – propagandowego przekazu pierwowzoru literackiego. Mimo uchybień historycznych Popiół i diament pozostaje jednak jednym z najważniejszych dzieł polskiej szkoły filmowej. Odnajdywano w nim nawiązania do romantyzmu i symbolizmu, ekspresjonistyczną wizję świata oraz portret polskiej młodzieży nie tyle z okresu wojny, ile z pokolenia popaździernikowego. Zagrawszy rolę w tym filmie, Zbigniew Cybulski był wielokrotnie porównywany do amerykańskiego symbolu buntu młodego pokolenia, aktora Jamesa Deana.

Fabuła:

Akcja filmu Popiół i diament rozpoczyna się 8 maja 1945 roku. Maciek, Andrzej oraz Drewnowski, trzej byli żołnierze Armii Krajowej, obecnie działają w szeregach podziemia niepodległościowego. Mężczyźni otrzymują rozkaz zabicia Szczuki, sekretarza Polskiej Partii Robotniczej. Zasadzkę na niego organizują przy kapliczce, gdzie ostrzeliwują wojskowy samochód. Dochodzi jednak do pomyłki – zamiast komunistycznego aparatczyka zastrzeleni zostali pracownicy budowlani z cementowni. Zamachowcy uciekają z miejsca akcji, nie zauważając, że tą samą drogą przejeżdża identyczny samochód prowadzony przez Szczukę. Ten widząc, co zaszło przed jego przybyciem, w obecności świadków zajścia wspomina poległych towarzyszy, a także poprzysięga zemstę na sprawcach zbrodni. Akcja filmu przenosi się następnie do hotelu „Monopol”, znajdującego się w Ostrowcu Świętokrzyskim. Maciek zasiada przy hotelowym barze, nawiązując rozmowę z barmanką Krystyną, w której się zakochuje. Tymczasem Andrzej, podczas pobytu w apartamencie sympatyzującej z podziemiem rodziny Staniewiczów, otrzymuje od swego przełożonego Wagi jednoznaczny rozkaz powtórzenia egzekucji sekretarza PPR. Szczuka z kolei bezskutecznie poszukuje u Staniewiczów swojego syna Marka. Zasmucony wchodzi do hotelu „Monopol”, zwierzając się z tego faktu Maćkowi, nie zdając sobie wówczas sprawy, że ten jest jego politycznym przeciwnikiem. Po rozmowie odchodzi. W międzyczasie w sali hotelowej rozpoczyna się bankiet mający uczcić wyzwolenie Polski spod niemieckiej okupacji. Gdy w sali wykonywana jest pieśń Czerwone maki na Monte Cassino, w przyległym do niej barze do Maćka przysiada się Andrzej, przekazując mu rozkaz od dowództwa. Mężczyźni zaczynają rozmawiać na temat swoich poległych przyjaciół z czasów wojny, Maciek zapala na ich cześć napełnione spirytusem kieliszki. Podczas trwającego bankietu Drewnowski, który zgodził się współpracować z władzą komunistyczną, po pijanemu rozmawia z dziennikarzem Pieniążkiem o korzyściach i możliwościach związanych z nową rzeczywistością. Nocą do pokoju Maćka, nerwowo poszukującego swojej broni oraz okularów, wchodzi Krystyna. Rodzi się między nimi uczucie, po spędzonej razem chwili decydują się pójść na spacer. Gdy zaczyna padać deszcz, kryją się pod kościołem, gdzie Krystyna czyta poemat Cypriana Kamila Norwida. Zwiedzając budynek, Krystyna łamie obcas. Gdy Maciek go naprawia, o szarganie świętości miejsca oskarża ich strażnik, który czuwa nad dwoma ciałami osób zabitych przez żołnierzy podziemia. Po wyjściu ze świątyni para rozdziela się. Powróciwszy do hotelu, Maciek rozmawia z Andrzejem na temat sensu dalszej walki. Z kolei na bankiecie całkiem pijany Drewnowski wchodzi na stół i oblewa zgromadzonych pianą z gaśnicy, co w opinii osób z partii rujnuje jego karierę. Szczuka, dowiedziawszy się, że jego syn znajduje się w placówce Urzędu Bezpieczeństwa, opuszcza hotel, by udać się do siedziby UB. Maciek, wyczuwając okazję do rozprawienia się z komunistą, podąża za nim. Gdy się spotykają, prosi go o ogień, a następnie strzela mu w serce. Umierający Szczuka łapie zabójcę ramionami, po czym ześlizguje się na bruk. W tym samym momencie w niebo strzelają race na cześć wyzwolenia, a uczestnicy bankietu tańczą jednostajnie poloneza Fryderyka Chopina. Następnego dnia Maciek decyduje się opuścić Ostrowiec, jednak zauważa Andrzeja, który goni i bije Drewnowskiego za zdradę podziemia. Zdrajca rozpoznaje Maćka, który w obawie o swoje życie podejmuje ucieczkę. Nie zatrzymuje się na polecenie pobliskiego patrolu żołnierzy Wojska Polskiego i zostaje trafiony serią z automatu. Śmiertelnie ranny Maciek szuka kryjówki, jednak ostatecznie umiera na stercie śmieci.

Obsada:

Zbigniew Cybulski – Maciek Chełmicki,

Ewa Krzyżewska – Krystyna,

Wacław Zastrzeżyński – Szczuka,

Adam Pawlikowski – Andrzej,

Bogumił Kobiela – Drewnowski,

Jan Ciecierski – portier,

Stanisław Milski – Pieniążek,

Artur Młodnicki – Kotowicz,

Halina Kwiatkowska – Katarzyna Staniewiczowa,

Ignacy Machowski – mjr Florian „Waga”,

Zbigniew Skowroński – Słomka,

Barbara Krafftówna – Stefka,

Aleksander Sewruk – Święcki,

Zofia Czerwińska – barmanka Lili,

Irena Orzecka – Jurgieluszka,

Halina Siekierska – Puciatycka,

Grażyna Staniszewska – Hanka Lewicka,

Jerzy Adamczyk – Wrona (major UB),

Adolf Chronicki – Podgórski,

Wiktor Grotowicz – Franek Pawlicki,

Mieczysław Łoza – Smolarski,

Tadeusz Kalinowski – Wejchert,

Józef Pieracki – Puciatycki,

Ryszard Pietruski – robotnik w cementowni.

Link do obejrzenia całego filmu zamieszczam poniżej film jest dostępny w wersji Polskiej w serwisie vider.info

Popiół i diamenty 1958